İhtiyati Haciz Nedir? İhtiyati haciz, borçlunun borcunu ödememesi durumunda alacaklının alacağını güvence altına almak için borçlunun mallarına mahkeme kararıyla geçici olarak el konulmasıdır. İhtiyati haciz, borçlunun mal kaçırma ihtimaline karşı alınan bir tedbirdir ve alacaklıya borçlunun mallarını kesin haciz işlemleri tamamlanmadan önce koruma altına alma imkânı sağlar.
İhtiyati Haciz Talebi
- Alacaklı, para alacakları için ihtiyati haciz talebiyle yetkili mahkemeye başvurur.
- Talep dilekçesinde, alacak miktarı ve ihtiyati haciz isteme gerekçeleri ayrıntılı olarak belirtilmelidir.
- Alacaklı, alacağının varlığını ve ihtiyati haciz gerekliliğini destekleyen delilleri sunmalıdır. Bu deliller arasında sözleşmeler, faturalar, senetler gibi belgeler yer alabilir.
Mahkemenin Kararı
- Mahkeme, alacaklının talebini ve sunduğu delilleri inceler.
- İhtiyati haciz kararı verilmesi için alacaklının alacağının muaccel ve kesin olması gerekir. Ayrıca, alacaklının alacağını elde etmesinin tehlikeye düştüğü durumların bulunması gerekmektedir.
İhtiyati Hacizde Teminat:
Mahkeme, ihtiyati haciz kararı verirken alacaklıdan teminat göstermesini isteyebilir. İhtiyati hacizde teminat hususu, İcra ve İflas Kanunumuzun 259. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre:
- “İhtiyati haciz isteyen alacaklı hacizde haksız çıktığı takdirde borçlunun ve üçüncü şahsın bu yüzden uğrayacakları bütün zararlardan mesul ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 96. maddesinde yazılı teminatı vermeğe mecburdur.
- Ancak alacak bir ilama müstenid ise teminat aranmaz.
- Alacak ilam mahiyetinde bir vesikaya müstenid ise mahkeme teminata lüzum olup olmadığını takdir eder.
- Tazminat davası ihtiyati haczi koyan mahkemede dahi görülür.”
*(Müstenid; dayanma, dayanarak anlamlarını taşımaktadır.)
Genel bilgi vermek adına; uygulamada genellikle alacağın %10-15’i oranına tekabül eden bir miktar teminata hükmedilmektedir.
İhtiyati Haczin Uygulanması
- Mahkeme ihtiyati haciz kararı verdikten sonra bu karar, alacaklı karar ile beraber icra dairesine başvurması gerekmektedir. İcra ve İflas Kanunumuzun 261/1. Maddesine Göre: “Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın infazını istemeye mecburdur. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar.”
- İcra dairesi, borçlunun taşınır ve taşınmaz mallarına, alacaklarına ve üçüncü kişilerdeki haklarına ihtiyati haciz koyar.
- İcra dairesi, haciz işlemini gerçekleştirdiğinde bir haciz tutanağı düzenler. Tutanakta haczedilen mallar ve işlemler belirtilir.
Kesin Haciz:
Alacaklı, ihtiyati haciz sürecinden sonra icra takibi başlatarak kesin haciz işlemlerine geçebilir. Kesin haciz, alacaklının alacağını tahsil etmesi için borçlunun mallarının satılması işlemlerini içerir.
İhtiyati Hacze İtiraz
- Borçlu, ihtiyati haciz kararına itiraz edebilir. İtiraz, kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde mahkemeye yapılmalıdır.
- Mahkeme, borçlunun itirazını değerlendirir ve ihtiyati haciz kararını kaldırabilir veya devamına karar verebilir.
İhtiyati Haczin kalkması veya Kaldırılması
- Borç, alacaklıya ödenirse veya ihtiyati haczin kaldırılmasına karar verilirse, ihtiyati haciz kaldırılır.
- Borçlunun teminat göstererek ihtiyati haczin kaldırılmasını talep etme hakkı vardır. Mahkeme, teminat karşılığında ihtiyati haczin kaldırılmasına karar verebilir.
- İhtiyati haciz kararına süresi içerisinde itiraz edilmesi ve itirazın kabul edilmesi üzerine mahkeme ihtiyati haciz kararını kaldırabilir.
- Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın infazını istemeye mecburdur. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar
İhtiyati Hacizde Görevli Mahkeme Neresidir?
İşin mahiyetine göre Asliye Hukuk Mahkemesi veya Asliye Ticaret Mahkemesidir.
Özel Durumlar ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Muaccel olmayan alacaklar için de ihtiyati haciz istenebilir. Ancak bu durumda, borçlunun kaçma veya mal kaçırma tehlikesinin varlığı daha kesin bir şekilde ortaya konulmalıdır.
- Bazı mallar kanunen haczedilemez. Örneğin, borçlunun geçimini sağlayan alet ve edevatları, asgari geçim düzeyi için gerekli olan eşyaları haczedilemez.
