Azami Öğrenim Süresi ve Öğrenci İlişiğinin Kesilmesi veya kaydın silinmesi konusu, Türkiye’de yükseköğretim kurumlarında öğrencilerin eğitim süresine dair önemli bir idari düzenlemedir. Bu konu özellikle lisans, ön lisans ve diğer programlar için farklılık gösterebilir. Aşağıda genel çerçevesiyle açıklanmıştır:
Azami Öğrenim Süresi Nedir?
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu‘nun “Diploma alma, ders kredilerinin hesaplanması, öğrencilik haklarından yararlanma ve sınavlar:” başlıklı 44. maddesinin (c) fıkrasında, “(Değişik: 19/11/2014-6569/28 md.) Öğrenciler, bir yıl süreli yabancı dil hazırlık sınıfı hariç, kayıt olduğu programa ilişkin derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın öğrenim süresi iki yıl olan ön lisans programlarını azami dört yıl, öğrenim süresi dört yıl olan lisans programlarını azami yedi yıl, öğrenim süresi beş yıl olan lisans programlarını azami sekiz yıl, öğrenim süresi altı yıl olan lisans programlarını azami dokuz yıl içinde tamamlamak zorundadırlar. Hazırlık eğitim süresi azami iki yıldır. Azami süreler içinde katkı payı veya öğrenim ücretinin ödenmemesi ile kayıt yenilenmemesi nedeniyle öğrencilerin ilişikleri kesilmez. Özetlersek;
Yükseköğretim Kurumları için Süreler (2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu m.44 uyarınca):
Ön lisans programları:
Öğrenim süresi iki yıl olan ön lisans programlarını azami eğitim süresi dört yıldır.
Lisans programları:
- Öğrenim süresi dört yıl olan lisans programlarını azami eğitim süresi yedi yıl,
- Öğrenim süresi beş yıl olan lisans programlarını azami eğitim süresi sekiz yıl,
- Öğrenim süresi altı yıl olan lisans programlarını azami eğitim süresi dokuz yıldır.
Not: Bu süreler, hazırlık sınıfı hariçtir. Hazırlık eğitim süresi azami iki yıldır. Ayrıca aynı Kanunun Geçici 67. maddesinde ise, “(Ek: 19/11/2014-6569/32 md.) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte yükseköğretim kurumlarında kayıtlı olan öğrenciler bakımından azami sürelerin hesaplanmasında, daha önceki öğrenim süreleri dikkate alınmaz.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Azami Öğrenim Süresini Tamamlayan Öğrencilerin Sınav Hakkı
Bu süreler sonunda kayıtlı olduğu öğretim kurumundan mezun olabilmek için son sınıf öğrencilerine, başarısız oldukları bütün dersler için iki ek sınav hakkı verilir. Bu sınavlar sonunda başarısız ders sayısını beş derse indirenlere bu beş ders için üç yarıyıl, ek sınavları almadan beş derse kadar başarısız olan öğrencilere dört yarıyıl (sınıf geçme esasına göre öğretim yapılan kurumlarda iki öğretim yılı); bir dersten başarısız olanlara ise öğrencilik hakkından yararlanmaksızın sınırsız, başarısız oldukları dersin sınavlarına girme hakkı tanınır. İzledikleri programdan mezun olmak için gerekli bütün derslerden geçer not aldıkları hâlde yönetmeliklerinde başarılı sayılabilmeleri için öngörülen not ortalamalarını sağlayamamaları sebebiyle ilişikleri kesilme durumuna gelen son dönem (sınıf geçme esasına göre öğretim yapılan kurumlarda son sınıf) öğrencilerine not ortalamalarını yükseltmek üzere diledikleri derslerden sınırsız sınav hakkı tanınır. Bunlardan uygulamalı, uygulaması olan ve daha önce alınmamış dersler dışındaki derslere devam şartı aranmaz. Açılacak sınavlara, üst üste veya aralıklı olarak toplam üç eğitim-öğretim yılı hiç girmeyen öğrenci, sınırsız sınav hakkından vazgeçmiş sayılır ve bu haktan yararlanamaz. Sınırsız hak kullanma durumunda olan öğrenciler sınava girdiği ders başına öğrenci katkı payını/öğrenim ücretini ödemeye devam ederler. Ancak bu öğrenciler, sınav hakkı dışındaki diğer öğrencilik haklarından yararlanamazlar.
Öğrenci İlişiğinin Kesilmesi: Hukuki Süreç ve İtiraz Yolları
Azami öğrenim süresinin dolması, öğrenciler için ciddi hukuki sonuçlar doğurabilecek bir konudur. Bu sürecin en ağır sonuçlarından biri belki de en önemlisi, öğrencinin ilişiğinin kesilmesidir. Ancak bu işlem, çoğu zaman kesin ve geri dönülemez değildir. Türkiye’de idare hukuku ilkeleri gereği, öğrencilerin bu tür idari işlemlere karşı başvurabileceği çeşitli hukuki yollar ve itiraz mekanizmaları bulunmaktadır.
Öğrenci İlişiğinin Kesilmesi Nedir?
Öğrenci ilişiğinin kesilmesi, öğrencinin bir yükseköğretim kurumuyla olan resmi bağlantısının sonlandırılmasıdır. Genellikle aşağıdaki sebeplerle uygulanır:
- Azami öğrenim süresinin aşılması
- Başarısız olunan derslerden tanınan sınav haklarının kullanılamaması veya başarısızlık
- Kayıt yenilenmemesi veya katkı payının ödenmemesi
- Akademik yükümlülüklerin yerine getirilmemesi
Bu işlem, üniversitenin ilgili kurullarınca alınan idari bir karardır. Ancak, tek taraflı idari işlem niteliğindedir ve hukuka uygunluk denetimine tabidir.
Azami Eğitim Süresinin Dolması Nedeniyle İlişiğinin Kesilmesi Sonrası Hukuki Süreç
İlişik kesme kararları, her ne kadar idari bir işlem olsa da yargı denetimine tabidir. Öğrenciler bu kararların hukuka aykırı olduğunu düşündüklerinde aşağıdaki yolları izleyebilir:
a) Öncelikle İdari Başvuru
İlişik kesme kararının tebliğinden sonra öğrenci, kararı veren üniversiteye karşı:
- İtiraz dilekçesiyle idari başvuruda bulunabilir.
- Bu başvuru genellikle üniversitenin öğrenci işleri, fakülte yönetim kurulu veya senato gibi kurullarına yapılır.
b) İptal Davası Açılması (İdare Mahkemesi)
Eğer idari başvuru reddedilirse veya hiç cevap verilmezse öğrenci:
- İdare mahkemesinde iptal davası açabilir.
- Davada yürütmenin durdurulması talebi de eklenerek, eğitim hakkının dava süresince korunması istenebilir.
İlişiğinin Kesilmesi Durumunda Yürütmenin Durdurulması Kararı
Azami öğrenim süresini doldurduğu gerekçesiyle kaydı silinen bir öğrenci, bu idari işleme karşı idari yargı yollarına başvurarak dava açabilir. Dava sürecinde, telafisi güç zararların önlenmesi amacıyla yürütmenin durdurulması talebinde bulunabilir.
Yürütmenin Durdurulması Ne Anlama Gelir?
Yürütmenin durdurulması; idari işlemin uygulanması hâlinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğacağı ve açıkça hukuka aykırılık unsurlarının bulunduğu durumlarda, mahkemenin söz konusu işlemin geçici olarak durdurulmasına karar vermesidir (İYUK m.27).
Bu karar sayesinde:
- Öğrenci, dava sonuçlanana kadar eğitimine devam edebilir.
- Kaydın silinmesi işlemi geçici olarak askıya alınır.
Kararın dayandığı hukuki gerekçeler dikkatle incelenmeli, hukuka aykırılık varsa zamanında yargı yoluna başvurulmalıdır. Hak kaybı yaşanmaması için hukuki danışmanlık alınması veya avukat hizmeti alınması önerilmektedir. Azami eğitim süresinin dolması nedeniyle ilişiğin kesilmesine ilişkin hukuki süreçler hakkında daha fazla bilgi için iletişime geçiniz.
