Emekli Maaşına Haciz Konulabilir mi? Günümüzde emekli vatandaşların kişilere borçlarından ve banka kredilerinden kaynaklı borçları nedeniyle karşılaştıkları en önemli sorunlardan biri, emekli maaşlarının haczedilmesidir. Uygulamada bazen, borçlunun emekli maaşı hesabı olup olmadığına bakılmaksızın, doğrudan 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 89. maddesi uyarınca haciz ihbarnamesi gönderilmekte ve hesaplara bloke konulabilmekte ya da önceden alınmış muvafakatler ile maaş haczi yapılabilmektedir. Emekli maaşına haciz koyulmasında hangi şartların oluşması gerektiği yazımızda yer almaktadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93. maddesi gereğince, emekli aylıkları üçüncü kişilere devir, temlik ve haciz edilemez. Ancak aynı maddede, “bu aylıkların, nafaka borçları ile Sosyal Güvenlik Kurumunca tahsil edilecek alacaklar için haczedilebileceği” düzenlenmiştir. Dolayısıyla, istisnalar dışında genel kural olarak emekli maaşına haciz konulması borçlunun açık rızasına bağlıdır.
5510 sayılı Kanun’un 93/1 maddesi, “MADDE 93- (Değişik birinci fıkra: 17/4/2008-5754/56 md.) Bu Kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu Kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88 inci maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez. Bu fıkraya göre haczi yasaklanan gelir, aylık ve ödeneklerin haczedilmesine ilişkin talepler, borçlunun muvafakati bulunmaması halinde, icra müdürü tarafından reddedilir” şeklinde düzenlenmiştir.
Emekli Maaşının Rızaya Dayalı Haczi
Özellikle bankalar tarafından emeklilere kullandırılan kredilerde, kredi sözleşmesi sırasında emekli maaşına haciz konulabileceğine dair önceden alınmış muvafakatler sıklıkla yer almaktadır. Bu muvafakatler doğrultusunda kredi ödemelerinin aksaması durumunda, bankalar herhangi bir mahkeme veya icra takibi olmaksızın emekli maaşına bloke koymakta ve kesinti yapmaktadır.
Ancak uygulamada bu tür muvafakatlerin geçerliliği tartışmalıdır. Yargıtay kararlarında, önceden alınmış genel nitelikteki muvafakatlerin, somut ve güncel bir icra takibi olmaksızın yapılan kesintilere dayanak oluşturamayacağı yönünde değerlendirmelere rastlanmaktadır.
Hangi Hallerde Emekli Maaşının Haczi Mümkündür?
Emekli maaşına haciz konulması yalnızca bazı istisnai durumlarda mümkündür:
- Borçlunun açık ve yazılı muvafakati varsa, haciz işlemi gerçekleştirilebilir.
- Sosyal Güvenlik Kurumu alacakları (örneğin prim borcu, SGDP borcu) için maaşın dörtte biri (%25) oranında haciz uygulanabilir.
- Nafaka borçları da haciz kapsamına dâhildir.
Emekli Türüne Göre Maaş Haczinde Farklılık Var mı?
Emekli maaşının haczi konusunda, emeklilik türüne göre (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı vs.) bir ayrım bulunmamaktadır. 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’na tabi memur emeklileri ile 5510 sayılı Kanun kapsamındaki diğer emekliler arasında bu konuda temel bir fark yoktur. Tüm emekli aylıkları, borçlunun rızası olmadan haczedilemez.
Sonuç olarak, emekli maaşına haciz konulabilmesi nafaka ve SGK alacakları istisnaları dışında kural olarak borçlunun açık rızasına bağlıdır. Haksız maaş haczi durumlarında hukuki yollara başvurmak gerekmektedir.
