İşçilerin Sahip Olduğu İzin Hakları

1. Yıllık Ücretli İzin (TCK m.53 ve devamı)

• Yıllık ücretli izin, işçilerin çalışma sürelerine göre belirli sürelerle dinlenme hakkı elde ettiği bir haktır. İşçilerin ruhsal ve fiziksel sağlığını korumayı amaçlayan bu düzenleme, 4857 sayılı İş Kanunu ve yıllık ücretli izin yönetmeliği ile detaylandırılmıştır.
• İşçinin, aynı işyerinde en az 1 yıl çalışmış olmalıdır. Bu süreye deneme süresi dahildir.
• Çeşitli sebeplerle (hastalık, mazeret izni gibi) işçinin işe gelmediği durumlar, yıllık izin hesabında dikkate alınır.
• Belirli süreli veya belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler yıllık ücretli izin hakkından yararlanabilir.
• Ancak, işyerinde geçici işlerde çalışan veya bir yıldan az süreli işlerde çalışan işçiler yıllık izin hakkından yararlanamaz.

Süreler:

• 1-5 yıl (dahil): En az 14 gün,
• 5-15 yıl (dahil): En az 20 gün,
• 15 yıldan fazla: En az 26 gün,
• 18 yaş altı ve 50 yaş üstü işçiler: En az 20 gün, yıllık ücretli izin hakkına sahiptir.

Yıllık İzin Kullanımı

Yıllık izin hakkı, işçinin çalışma süresine bakılarak hesaplanır ve çalışanların kısmi süreli veya tam zamanlı çalışmasına göre farklılık göstermez.

• İşçi, yıllık izin talebini işverene yazılı olarak iletmelidir.
• İzin kullanma tarihleri, işverenin onayı ve işyeri koşulları dikkate alınarak belirlenir.
• Yıllık ücretli izin, işverenin onayı olmadan bölünemez. Ancak, tarafların anlaşması halinde en az 10 gününün bütün olarak kullandırılması şartıyla bölünerek kullandırılabilir.
• İşveren, işçinin talebi doğrultusunda izin tarihlerini düzenlemekle yükümlüdür.
• İşçinin izni, dinlenme hakkına uygun şekilde yaz aylarına denk getirilebilir.
• İşçinin yıllık iznini işyeri dışında bir yerde geçirecek olması durumunda, işveren işçiye yol izni verebilir. Bu süre yıllık izin süresine eklenir ve ücretsizdir.
• Mevsimlik veya kampanya çalışmaları gibi süreksiz işlerde yıllık izin hakkı uygulanmaz.

2. Hafta Tatili İzni

Bir haftada en fazla 45 saat çalışma süresini dolduran işçilere, haftanın bir günü 24 saat kesintisiz dinlenme hakkı tanınır.

• Hafta tatilinde işçinin ücreti tam olarak ödenir.
• Hafta tatilinde çalıştırılan işçiye ayrıca fazla mesai ücreti ödenir.

3. Resmi ve Dini Bayram Tatilleri

Ulusal bayramlarda ve dini bayramlarda işçilerin çalışmama hakkı vardır.

• Bu günlerde çalıştırılmayan işçiye tam ücret ödenir.
• İşçi bu günlerde çalışır ise çalıştığı bu günler için ücretinin yanında ek ödeme almalıdır.

Örnek Günler:

• 1 Ocak (Yılbaşı), 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs, 15 Temmuz, 30 Ağustos ve dini bayramlar.

4. Mazeret İzinleri

İşçilerin izin hakları ‘ndan olan İş Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde belirlenmiş durumlarda işçiye tanınan ücretli izinlerdir. Mazeret izinlerinin kullanılması için mazeretin doğması şarttır.

Evlenme İzni: Evlenen işçiye 3 gün ücretli izin,

Yakın Ölümü: Anne, baba, kardeş, eş veya çocuğunun vefatı halinde 3 gün ücretli izin,

Babalık İzni: Eşi doğum yapan erkek işçiye 5 gün ücretli izin,

Evlat Edinme İzni: Evlat edinen işçiye 3 gün ücretli izin.

Doğum İzni: Kadın işçilere;

• Doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta ücretli izin hakkına sahiptir.
• Çoğul gebelik durumunda bu süreye 2 hafta eklenmelidir.

Ekstra Durumlar: Kadın işçi doktor raporu ile doğuma 3 hafta kalana kadar çalışabilir. Kullanılmayan süre doğum sonrası izne eklenir.

5. Ücretsiz İzinler

İşçinin kendi talebi üzerine ya da kanuni bir zorunluluk doğrultusunda çalışmadan izin kullanmasıdır.

Örnek Durumlar:

• Kadın işçilere doğumdan sonra 6 aya kadar ücretsiz izin.
• Farklı nedenlerle talep edilen izinler, işverenin onayına bağlıdır.

6. Hastalık ve Sağlık İzinleri

Raporlu İzin:

• Doktor raporu ile belgelendirilen sağlık problemleri nedeniyle işçinin çalışmadığı süre izin olarak kabul edilir.
• Bu sürede ücret Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından karşılanır.

İş Kazası ve Meslek Hastalığı:

• Bu durumlarda işçiye gerekli tedavi süreleri boyunca izin verilir.

7. Süt İzni

Kadın işçilere, doğum sonrası dönemde çocuklarını emzirmeleri için verilen izin hakkıdır.

Günlük 1,5 saat süt izni verilmelidir.

• Süt izninin hangi saatlerde kullanılacağına işçi karar verir. Bu süre, günlük çalışma sürelerinden sayılır.

8. Eğitim İzinleri

• İşçilerin mesleki eğitimlere veya okul sınavlarına katılmaları için tanınan izin hakkıdır.
• Bu izin hakkı genellikle toplu iş sözleşmelerinde ya da işverenle yapılan bireysel anlaşmalarda yer alır.

9. Engelli ve Kronik Hastalığı Bulunan İşçilere Tanınan İzinler

• Engellilik durumu nedeniyle uygun koşulların sağlanması ya da ekstra izin verilmesi gerekebilir.
• Kanser gibi uzun süreli tedavi gerektiren durumlarda işçilere yasal veya idari izin hakları sağlanabilir.

İşverenin İzin Konusunda Yükümlülükleri

• İşçilerin izin hakları, işverence, engellenemez veya kısıtlanamaz.
• İzinlerin kullandırıldığını belgelemek için kayıt tutmalıdır.
• İşçinin yıllık izin kullanmadığı günlerin ücreti, iş sözleşmesi sona erdiğinde işçiye ödenir.